Επανορθωτική χειρουργική γόνατος
Ως οστεοαρθρίτιδα του γόνατος ονομάζεται η φθορά των χόνδρων, των μηνίσκων, των συνδέσμων και των οστών του γόνατος. Η οστεοαρθρίτιδα είναι ένα φυσιολογικό βιολογικό φαινόμενο εκδηλούμενο με την πάροδο της ηλικίας, γύρω στα 45-50, αλλά επιβαρύνεται από την καταπόνηση, την παχυσαρκία και την κληρονομική προδιάθεση. Οι βλάβες των μηνίσκων από τη φθορά του χρόνου ή τους καθημερινούς μικροτραυματισμούς λέγεται εκφύλιση μηνίσκων ή εκφυλιστική ρήξη μηνίσκων, αργότερα δε προστίθεται μετά τη φθορά των χόνδρων και φθορά στα οστά.
Κλινική εικόνα.
Τα συμπτώματα της οστεοαρθρίτιδος του γόνατος είναι πόνος εμπρός στην επιγονατίδα, πόνος στο έσω μεσάρθριο διάστημα, πόνος πίσω στην ιγνυακή κοιλότητα και ενίοτε πόνος στις γάμπες. Ένα δεύτερο σύμπτωμα είναι η δυσκαμψία δηλαδή η δυσκολία του γόνατος να ανοίξει και να κλείσει πλήρως. Ετσι ο ασθενής πονάει στο γόνατο και στη γάμπα, δεν μπορεί να γονατίσει εύκολα και να κάνει βαθύ κάθισμα, και δυσκολεύεται στα σκαλοπάτια και στο περπάτημα. Μερικές φορές αναφέρει και κράμπες στη γάμπα που αντιστοιχεί στο προβληματικό γόνατο.
Διάγνωση
Η διάγνωση της οστεοαρθρίτιδος γίνεται με την κλινική εξέταση, τις απλές ακτινογραφίες και σπάνια την μαγνητική Τομογραφία. Η οστεοαρθρίτιδα εχει τρία στάδια. Το πρώτο στάδιο έχει ήπια ενοχλήματα και η ακτινογραφία γόνατος δεν δείχνει τίποτα. Το δεύτερο στάδιο έχει σημαντικά ενοχλήματα και η ακτινογραφία δείχνει στένωση έσω μεσαρθρίου, οστεόφυτα και σκλήρυνση υποχονδρίου οστού. Στο τρίτο στάδιο τα ενοχλήματα είναι πάρα πολλά και η ακτινογραφία δείχνει μεγάλες φθορές ακόμα και στα οστά του γόνατος.
Θεραπεία
Πραγματική ριζική θεραπεία της οστεοαρθρίτιδος δεν υπάρχει ακόμα. Η θεραπεία της οστεοαρθρίτιδος γίνεται ανάλογα με το στάδιο της παθήσεως και την ηλικία του ασθενούς. Τα σύγχρονα διαθέσιμα θεραπευτικά μέτρα για την οστεοαρθρίτιδα, σήμερα είναι τα εξής:
- 1) Πρώτο Στάδιο: Εφαρμόζονται πρακτικά μέτρα ανακούφισης και προφύλαξης (αδυνάτισμα σε παχύσαρκους, πάγος, παγοκύστη, ή θερμό λουτρό, ξεκούραση, αποφυγή ορθοστασίας, μαγκούρα, αλοιφές τοπικές, περπάτημα, κολύμβηση, φυσικοθεραπείες και ασκήσεις τετρακεφάλου μυός, αποφυγή ορθοστασίας, σκαλιών και ανηφοριών, χρησιμοποιούνται παυσίπονα και αντιφλεγμονώδη. Η σκόνη Γλυκοζαμίνης ως αναγεννητικό του χόνδρου, 1 κάθε μέρα, 3-6 μήνες.
- 2) Δεύτερο στάδιο: Χρησιμοποιούνται πέραν των ανωτέρω, οι ενδαρθρικές ενέσεις υαλουρονικού νατρίου. Γίνονται 5 Amps κάθε 6-12 μήνες. ΔΕΝ έχουν παρενέργειες. Σπάνια γίνεται ενδαρθρικά και ένεση Κορτιζόνης (πχ Celestone Chronodose, μέχρι 4 ετησίως). Ο ασθενής μπορεί να περπατάει ελεύθερα ακόμα και αν πονάει. Η χρήση παυσίπονων επιτρέπεται.
- 3) Στάδιο 3: Γίνεται Χειρουργική θεραπεία: Εγχείρηση Χρειάζονται ΜΟΝΟ ορισμένοι ασθενείς 2ου σταδίου και όλοι του 3ου σταδίου που δεν υπακούν στην συντηρητική θεραπεία: Οι εγχειρήσεις που γίνονται είναι τριών ειδών: Πρώτο: Εγχείρηση αρθροσκόπησης για καθαρισμό των μηνίσκων του γόνατος. Δεύτερο: Εγχείρηση διορθωτικής οστεοτομίας Τρίτο: Εγχείρηση Ολικής αρθροπλαστικής σε προχωρημένες περιπτώσεις.
Αρθροπλαστική ονομάζεται η χειρουργική επέμβαση κατά την όποια μια φθαρμένη άρθρωση του σώματος αντικαθίσταται απο εμφυτεύματα (implants) φτιαγμένα από υψηλής αντοχής μεταλλικά και πλαστικά υλικά.
Αρχικά η αρθροπλαστική του γόνατος απευθυνόταν σε ασθενείς της τρίτης ηλικίας μόνον. Με την πρόοδο της τεχνολογίας δημιουργήθηκαν ισχυρά και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής εμφυτεύματα που είναι κατάλληλα και για νεότερους και πιο δραστήριους ασθενείς. Επίσης εκτός απο τις ολικές αρθροπλαστικές (με τις οποίες καλύπτονται και τα τρία διαμερίσματα του γόνατος) κατασκευάστηκαν εμφυτεύματα για μερική μόνον αρθροπλαστική σε σημεία που υπάρχει τοπική καταστροφή του αρθρικού χόνδρού (μονοδιαμερισματικές αρθροπλαστικές - unicompartmental arthroplasty).
Με την αρθροπλαστική οι φθαρμένες φορτιζόμενες επιφάνειες του γόνατος αντικαθίστανται με τεχνητά υλικά. Ο κατεστραμμένος αρθρικός χόνδρος του μηρού και της κνήμης αφαιρούνται και στη θέση τους τοποθετούνται μεταλλικά ενθέματα τα οποία είναι κατασκευασμένα από ειδικά κράματα τιτανίου, κοβαλτίου ή χειρουργικού χάλυβα. Ανάμεσα στο μηριαίο και το κνημιαίο εμφύτευμα τοποθετείται ένα ένθεμα υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλενίου προκειμένου να επιτευχθεί η ελάχιστη τριβή κατά την κίνηση του τεχνητού γόνατος. Σε ορισμένες περιπτώσεις απαραίτητη κρίνεται και η αντικατάσταση της οπίσθιας επιφάνειας της επιγονατίδας. Οι σύγχρονες προθέσεις έχουν μεγάλη διάρκεια ζωής και προσεγγίζουν την εμβιομηχανική του φυσιολογικού γόνατος.
Χειρουργική επέμβαση
Αφού διαμορφωθούν κατάλληλα τα οστά της άρθρωσης (μηριαίο, κνήμη, επιγονατίδα) και διορθωθούν τυχόν αξονικές παραμορφώσεις στερεώνονται τα μεταλλικά μέρη της τεχνητής άρθρωσης και ανάμεσα τους παρεμβάλλεται μία επιφάνεια τριβής από υψηλής πυκνότητας πολυαιθυλένιο (highly cross-linked polyethylene / HXLPE).
Η αρθροπλαστική γόνατος μπορεί να γίνει είτε με ολική (general anaesthesia) είτε με επισκληρίδια/ραχιαία αναισθησία (epidural/spinal anaesthesia) κατά την οποία ο ασθενής είναι ξύπνιος αλλά δεν αισθάνεται τίποτα από τη μέση και κάτω.
Ο ασθενής εισάγεται στο νοσοκομείο την προηγούμενη ημέρα της επέμβασης και ακολουθεί προεγχειρητικός έλεγχος. Για την ασφαλή εκτέλεση του χειρουργείου πρέπει να υπάρχουν διαθέσιμές δύο μονάδες αίμα για μετάγγιση. Η επέμβαση διαρκεί λιγότερο από 2 ώρες.
Το πρώτο βράδυ μετά την επέμβαση παραμένει σωληνάκι που παροχετεύει το αίμα από την άρθρωση καθώς και ενδοφλέβιος καθετήρας για την λήψη αντιβίωσης. Την επόμενη μέρα ο ασθενής σηκώνεται από το κρεβάτι και βαδίζει με πατερίτσες.. .
Ο ασθενής επιστρέφει στο σπίτι του σε 6-8 ημέρες και τα ράμματα αφαιρούνται δύο εβδομάδες μετά το χειρουργείο. Μετεγχειρητικά ακολουθείται ένα εξατομικευμένο πρόγραμμα φυσικοθεραπείας για 3 - 4 εβδομάδες, ώσπου ο ασθενής να μπορεί να ανέβει σκαλοπάτια χωρίς βοήθεια. Πλήρης επάνοδος σε όλες τις δραστηριότητες έρχεται μετά από 2 -3 μήνες.
Μία ολική αρθροπλαστική γόνατος έχει διάρκεια ζωής 15 - 20 έτη πριν χρειαστεί να αντικατασταθεί (αναθεώρηση αρθροπλαστικής - arthroplasty revision). Η διάρκεια ζωής της εξαρτάται κυρίως από την ποιότητα του χειρουργείου αλλά έχει επίσης σχέση με το βαθμό καταπόνησης της. Κάποιοι ασθενείς αρνούνται να μειώσουν τις δραστηριότητές τους - υπάρχουν ασθενείς με αρθροπλαστική που κάνουν ακόμη και σκι - έχοντας αυξημένη ποιότητα ζωής, αυξάνοντας όμως και τις πιθανότητες για επίσπευση του δεύτερου χειρουργείου.
